Palaczki w ciąży pod lupą

Duże rozpowszechnienie czynników ryzyka sercowo-naczyniowego, niedostateczna wykrywalność stanów alarmujących oraz mała świadomość zdrowotna społeczeństwa były i w dalszym ciągu są przyczynami sytuacji epidemiologicznej w Polsce. Sytuacja niepokoi zwłaszcza w małych miastach i wsiach, gdzie wiedza na temat zachowań prozdrowotnych jest mniejsza i do zdrowego stylu życia przykłada się mniej uwagi. Tam właśnie przeprowadzono obserwację zjawiska palenia tytoniu przez ciężarne.

Opublikowany na początku roku w „International Journal of Public Health" artykuł opracowany pod redakcją dr Łukasza Balwickiego, zatytułowany „Smoking among pregnant women in small towns in Poland", pokazuje specyfikę zjawiska palenia przez ciężarne z mniejszych polskich miast i wsi. Powstał w oparciu o badania przeprowadzone pod szyldem Polskiego Projektu 400 Miast (PP400M), które nakierowane były na ocenę wśród tej grupy kobiet rozpowszechnienia palenia tytoniu oraz wpływu wybranych czynników społeczno-ekonomicznych na palenie i jego rzucanie.

Autorzy badania poddali analizie dane z 4 512 wywiadów z kobietami, będącymi w różnych trymestrach ciąży. Na początku ciąży co trzecia z nich (34,6 %) czynnie paliła tytoń.
W trakcie ciąży 14,7% z badanych kobiet deklarowało porzucenie nałogu, a 20% z nich kontynuowało palenie. Kobiety w badanej populacji rzucały palenie niemal wyłącznie w I trymestrze ciąży. Co warto zaznaczyć: niemal 2/3 palących ciężarnych (67,9%) podjęło przynajmniej jedną próbę rzucenia palenia w ciąży.

Na bierne palenie narażonych było około 30% ciężarnych. W tej grupie dominowały kobiety, które same nie palą lub są byłymi palaczkami. Ponad 96% ciężarnych wiedziało
o szkodliwości dymu tytoniowego, jednak aż 45% z nich akceptowało, gdy ktoś palił w ich obecności, zaś ponad 60% paliło w obecności młodocianych.

Badanie wykonane w ramach PP400M obnażyło zależność między paleniem tytoniu przez ciężarne a takimi czynnikami jak: stan cywilny, zatrudnienie, dochód na członka rodziny i palenie przez rodziców. Największy odsetek palących odnotowano wśród ciężarnych z wykształceniem podstawowym, żyjących w związkach nieformalnych lub samotnie, bezrobotnych, o niskich dochodach na osobę w rodzinie, a także ciężarnych, które miały oboje palących rodziców. Najczęściej w trakcie ciąży rzucały palenie kobiety o wyższym statusie społeczno-ekonomicznym.

„Przyglądając się specyficznym warunkom polskim, to o ile po transformacji ustrojowej w środowiskach miejskich ruch antynikotynowy rozwijał się w miarę sprawnie, to we wsiach i w małych miastach sytuacja tylko w niewielkim stopniu uległa poprawie", komentuje prof. Tadeusz Orłowski z Polskiej Grupy Raka Płuca. „Stan ten, pomimo teoretycznie dobrego dostępu do edukacji czy internetu, jest wzglednie trudny do zmiany, gdyż informacja o dobrych wzorcach nie znajduje łatwej drogi do świadomości i zachowań mieszkańców obszarów nisko zurbanizowanych",kontynuuje.

Dlatego chcąc dbać o zdrowie przyszłych generacji niepalących i świadomych Polaków w pierwszej kolejności należy objąć wsparciem i interwencją ciężarne mające niskie wykształcenie oraz niski status materialny i społeczny. „Fakt, iż znaczny odsetek kobiet spontanicznie zaprzestał palenia po rozpoczęciu ciąży wskazuje, że może być ona silnym czynnikiem zmiany i dobrym motywatorem do zaprzestania palenia. Wydaje się więc, że ciąża to dobry czas na podejmowanie działań interwencyjnych nakierowanych na ograniczenie palenia", podsumowuje prof. Orłowski.

Wiele osób ignoruje ostrzeżenia i zakazy dotyczące palenia. Nigdy nie powinny być to przyszłe matki. Dzieci kobiet palących mają z reguły niższą masę urodzeniową i częściej zapadają na choroby układu oddechowego. W interesie państwa winno być udzielanie przez różne instytucje (ośrodki zdrowia, lekarzy specjalistów, opiekę społeczną, itp.) szeroko rozumianego wsparcia kobietom w ciąży.
Jeśli jesteś osobą, która chce zerwać z nałogiem, skontaktuj się ze specjalistami z Telefonicznej Poradni Pomocy Palącym, działającej pod numerem kontaktowym: 801 108 108.

Konsultacja merytoryczna: Polska Grupa Raka Płuca

Materiał został opracowany na podstawie artukułu: International Journal of Public Health - January 2016, Volume 61, Issue 1, pp 111-118; DOI: 10.1007/s00038-015-0735-2 (http://link.springer.com/article/10.1007%2Fs00038-015-0735-2)