Elementarz porodu

A jak skala Apgar

Skala Apgar służy do oceny zdolności adaptacyjnych nowo narodzonego dziecka poza łonem matki. Punkty Apgar są wykorzystywane w celu oceny zdrowia noworodka w pierwszych 5-ciu minutach życia, dzięki czemu lekarz dowiaduje się, czy potrzebna jest dziecku natychmiastowa pomoc. Ocena przeprowadzana jest dwukrotnie – w 1 i 5 minucie po narodzinach. Ocenie podlegają: kolor skóry, oddech, krążenie, reakcje na drażnienie (odruchy), napięcie mięśniowe. Dziecko może dostać minimalnie 0, a maksymalnie 10 punktów. Im wyższa jest suma punktów, tym mniej objawów świadczących o niedotlenieniu czy zaburzeniach krążenia. Maluszek w bardzo dobrym stanie otrzymuje dziesiątkę.

B jak bóle porodowe

Towarzyszą każdej kobiecie, która rodzi dziecko. Czasem porównywane są do bólów menstruacyjnych, ale o znacznie większej sile. Ich natężenie i rodzaj informują przyszłą mamę, na jakim etapie jest poród, ale także motywują do instynktownych zachowań. Wiele kobiet boi się porodu właśnie ze względu na ból im towarzyszący. Łagodzić ból pozwala zaś wiele metod – zarówno naturalnych, jak i inwazyjnych (np. znieczulenie zewnątrzoponowe). Co ciekawe – w czasie porodu organizm wydziela specjalne hormony – endorfiny, które działają znieczulająco.

C jak cesarskie cięcie

Nie zawsze poród siłami natury jest możliwy. Wtedy potrzebna jest interwencja chirurgiczna. Cesarskie cięcie polega na urodzeniu dziecka i łożyska poprzez nacięcie przedniej ściany powłok brzusznych i macicy. Zabieg ten jest wykonywany, gdy poród naturalny stanowi zagrożenie dla matki lub dziecka. Decyzja o takim rodzaju porodu może być podjęta przez lekarza już w trakcie akcji porodowej albo dużo wcześniej. Nazwa operacji – cięcie cesarskie – wiąże się jeszcze ze starożytnym Rzymem, gdzie prawo zakazywało pogrzebania ciężarnej kobiety bez wyciągnięcia z jej łona płodu.

D jak depresja poporodowa

Może pojawić się w ciągu 6 miesięcy od porodu. Jej najczęstsze objawy to zaburzenia snu, brak apetytu lub nadmierny apetyt, bardzo obniżony nastrój, silne lęki o dziecko i jego zdrowie, a nawet myśli samobójcze. Szacuje się, że dotyka ok. 20% młodych matek. Jest poważnym zaburzeniem, którego nie można bagatelizować – należy ją leczyć.

Depresji poporodowej nie należy mylić z baby blues, które pojawia się w 3., 4. dobie po porodzie i po kilkunastu dniach mija.

E jak endorfiny

Jedne z hormonów wydzielających się podczas porodu. Pomagają znieść nadmierne odczuwanie bólu, nie powodując zatrzymania akcji porodowej. Mają też ogromny wpływ na psychikę – dają uczucie ogromnej radości, euforii, poprawiają samopoczucie. Po narodzinach odpowiedzialne są za tworzenie więzi między matką a dzieckiem.

F jak fazy porodu

Poród składa się trzech etapów. Pierwszy to faza rozwierania, drugi – faza wydalania, trzeci – faza łożyskowa:

• Faza pierwsza – rozwieranie szyjki

Trwa od 8 do nawet 18 godzin. Zaczyna się delikatnymi skurczami przypominającymi bóle miesiączkowe. Kiedy skurcze pojawiają się regularnie co 7-10 minut lub odeszły wody płodowe, należy udać się do szpitala. Gdy szyjka macicy osiąga rozwarcie około 7 centymetrów, zaczyna się trudny i bolesny moment. Ważne, aby postępować wtedy zgodnie z instrukcjami położnej, prawidłowo oddychać, przyjmować najbardziej wygodne pozycje.

• Faza druga – parcie

Trwa od kilku minut do jednej, maksymalnie dwóch godzin. Parcie jest odruchowe, nie można go zatrzymać. Od chwili kiedy pojawi się główka dziecka, jest już znacznie łatwiej. Zdarza się, że w tej fazie porodu nacinane jest  krocze – aby uniknąć pęknięcia. To najpiękniejszy moment – pojawia się dziecko, a tatuś może przeciąć pępowinę.

• Faza trzecia – rodzenie łożyska

Trwa od kilkunastu do 30 minut. Zazwyczaj jest bezbolesna. Zaraz po urodzeniu łożyska można przytulić maluszka i przystawić go do piersi.

G jak geny

Już w chwili zapłodnienia znane są cechy dziecka: płeć, kolor oczu, włosów, iloraz inteligencji czy podatność na konkretne choroby. Wszystkie te informacje zapisywane są w zawierających geny 23 parach chromosomów. W każdej parze jeden chromosom pochodzi od mamy, a jeden od taty dziecka. Maluch nigdy jednak nie jest w połowie podobny do jednego rodzica i w połowie do drugiego. Wszystko bowiem zależy od genów recesywnych i genów dominujących. Kiedy spotka się gen dominujący odpowiedzialny na przykład za długie rzęsy z genem recesywnym, to jest duże prawdopodobieństwo, że nasz maluch będzie miał piękne, zalotne spojrzenie.

H jak hormony

W czasie porodu wydzielane są hormony, które – uzupełniając nawzajem swoje działanie – pomagają przyjść dziecku na świat. Oksytocyna powoduje skurcze i odpowiada za kształtowanie się więzi matki z dzieckiem. Adrenalina pomaga w parciu. Endorfiny działają znieczulająco, dzięki nim pojawia się również uczucie radości.

I jak inkubator

Specjalne urządzenie, za którego pomocą stwarza się kontrolowane warunki zewnętrzne w celu podtrzymania procesów życiowych oraz rozwoju i wzrostu. Do inkubatora trafiają przedwcześnie urodzone noworodki (wcześniaki), a także dzieci o małej masie urodzeniowej. Zadaniem inkubatora jest wytworzenie mikroklimatu o odpowiedniej temperaturze, wilgotności, dopływie powietrza, a także zapewnienie określonego pokarmu.

J jak joga

Polecana wszystkim kobietom w ciąży. Pomaga pokonywać ciążowe dolegliwości. Wpływa na pozytywne nastawienie. Ważna jest też w czasie porodu – uczy bowiem prawidłowego oddechu, rozluźniania mięśni, aktywnego uczestnictwa w porodzie. Po narodzeniu dziecka pozwala szybko zaś wrócić do dawnej formy. Joga ćwiczy bowiem zarówno ciało, jak i umysł przyszłej mamy.

K jak KTG

KTG, czyli monitorowanie czynności serca płodu z jednoczesnym zapisem czynności skurczowej macicy, to jedno z podstawowych badań. Wykonuje się je pod koniec ciąży i w trakcie porodu, aby wiedzieć, w jakim stanie jest dziecko, żeby – w razie zagrożenia - jak najszybciej zareagować. Metoda ta umożliwia wczesne rozpoznanie niedotlenienia u płodu i tym samym pozwala uniknąć późniejszych nieprawidłowości u dziecka.