Laktacja bez ciąży

Pod pojęciem laktacji rozumiemy proces produkcji i wydzielania mleka przez gruczoły mleczne u kobiet, które urodziły dziecko. Ma to miejsce za sprawą przysadki mózgowej, która wytwarza prolaktynę stymulującą piersi do produkcji mleka. Laktacja zazwyczaj rozpoczyna się tuż po porodzie i trwa przez okres potrzebny do wykarmienia dziecka. Regularne karmienie stymuluje gruczoły do systematycznej produkcji mleka, zaś odstawienie dziecka od piersi pozwoli na zahamowanie procesu laktacji (czasami potrzebne jest wsparcie zewnętrzne - naturalne bądź farmakologiczne. Czasami rozpoczęcie procesu laktacji nie następuje zaraz po porodzie, ale nieco się opóźnia - może to mieć miejsce np. po cesarskim cięciu. Bywa też odwrotnie - wiele kobiet zauważa pierwsze oznaki laktacji jeszcze w czasie ciąży. To jednak nie wszystkie możliwe przypadki - czasami mleko pojawia się w piersiach mimo braku nie tylko porodu, ale i... samej ciąży!

Nie ma dziecka, jest mleko?

Jak już zostało wspomniane, "prowodyrką" laktacji jest prolaktyna wytwarzana przez przysadkę mózgową w czasie ciąży oraz po porodzie. Jak się jednak okazuje, wysoki poziom tego hormonu w organizmie nie jest zarezerwowany wyłącznie dla tego szczególnego okresu. Zbyt wysokie stężenie prolaktyny we krwi nazywamy hiperprolaktynemią i to właśnie owo schorzenie może odpowiadać za pojawienie się w piersiach mleka mimo braku zapłodnienia. Inne możliwe objawy tego stanu to:

• zaburzenia miesiączkowania (czasami zanik miesiączki);

• zaburzenia płodności;

• ból piersi;

• nawracające bóle głowy;

• złe samopoczucie, drażliwość;

• kłopoty z cerą, trądzik;

• nadmierne owłosienie;

• otyłość.

Wiemy już, do czego może prowadzić nadmiar prolaktyny w organizmie. Pytanie jednak, kiedy dochodzi do jej zwiększonej produkcji? Możliwych przyczyn jest wiele. To np.:

• nadmierny wysiłek fizyczny;

• stresowe sytuacje;

• nieuregulowany tryb życia, np. nieregularne pory snu, zbyt mała ilość odpoczynku;

• zbyt długie karmienie dziecka;

• zaburzenia pracy tarczycy, np. niedoczynność tego narządu.

I co teraz?

W przypadku wystąpienia podobnego problemu konieczne jest zgłoszenie się do lekarza, najlepiej ginekologa, który w razie konieczności skieruje pacjentkę do endokrydologa. Trudno bowiem ukrywać, że sytuacja nie jest dla kobiety komfortowa - nie wiadomo, kiedy może dojść do niespodziewanego wycieku mleka. Potrzebne będzie w pierwszej kolejności oznaczenie poziomu prolaktyny, a czasami także wykonanie testu obciążenia metoklopramidem. Mimo skomplikowanej nazwy, polega on po prostu na 3-etapowym pobraniu krwi: w pierwszym etapie oznaczany jest poziom prolaktyny, w drugim poziom prolaktyny po przyjęciu tabletki metoklopramidu, w trzecim ponownie oznaczany poziom prolaktyny. W efekcie otrzymujemy tzw. profil prolaktynemii, czyli stężenia prolaktyny we krwi przed zadziałaniem metoklopramidu oraz po godzinie i dwóch godzinach od jego podania.

Istnieją przypadki, w których wskazane jest także przeprowadzenie rezonansu magnetycznego głowy w celu sprawdzenia, czy laktacja nie jest efektem gruczolaka przysadki. Chodzi o nowotwór (zazwyczaj niezłośliwy), który powstaje w organizmie właśnie wskutek nadmiernego uwalniania prolaktyny do organizmu. To jednak skrajne przypadki - zazwyczaj leczenie farmakologiczne pozwala na ustabilizowanie stężenia hormonu w organizmie. Warto pamiętać, że znormalizowanie jego obecności we krwi jest konieczne - nie tylko dla zahamowania ewentualnej laktacji, ale przede wszystkim dla zdrowia i prawidłowego funkcjonowania organizmu - nadmiar prolaktyny może hamować jajeczkowanie, a tym samym utrudniać zajście w ciążę.

A jeśli nie hiperprolaktynemia?

Warto wiedzieć, że opisane schorzenie to nie jedyny możliwy powód niespodziewanej laktacji. Inne możliwe przyczyny to:

• silne podniecenie seksualne (efekt drażnienia brodawek sutkowych i szyjki macicy);

• przyjmowanie niektórych leków;

• silny stres;

• duży wysiłek fizyczny;

• spożywanie posiłków bogatych w białko i tłuszcz;

• zaburzenie metabolizmu miedzi, zwane chorobą Wilsona.

Z tego też względu kobieta nie może sama stawiać diagnozy - musi udać się do lekarza, który po wykonaniu odpowiednich badań stwierdzi, co jest przyczyną problemu. Problemu którego - co warto podkreślić, naprawdę nie trzeba się wstydzić! Hiperprolaktynemia to schorzenie, które dotyka coraz więcej kobiet - często bardzo młodych i „teoretycznie" zdrowych, dla których stanowi szczególne zagrożenie (to zwykle kobiety w wieku rozrodczym - często takie, które nie przeżyły jeszcze swojej macierzyńskiej przygody).