Dziecko z konfliktu serologicznego

Konflikt czyli – coś tu nie gra

Konfliktem serologicznym(tzw. konflikt Rh) nazywamy sytuację, kiedy organizm matki produkuje przeciwciała, zwalczające krwinki rozwijającego się w jej organizmie płodu. Dlaczego tak się dzieje? Winne są temu tzw. antygeny, które są obecne na krwinkach płodu, a które nie są rozpoznane przez krwinki matki (nie ma ich na matczynych krwinkach).

Organizm matki, w wyniku kontaktu z nieznanymi dla siebie antygenami, rozpoczyna produkcję przeciwciał, zwalczających obce antygeny. Uściślając, konflikt serologiczny ma miejsce wtedy, kiedy kobieta, posiadająca układ antygenów krwi Rh(-) rodzi dziecko z czynnikiem krwi Rh(+). W takim przypadku dziecko dziedziczy dodatni antygen po ojcu. No i mamy konflikt.

Choroba hemolityczna

Chorobą hemolityczną noworodka nazywamy z kolei rezultat spotkania przeciwciał, wyprodukowanych we krwi matki z krwinkami płodu. Proces ten zostaje wywołany w momencie, kiedy nawet niewielka ilość krwi dziecka przedostanie się do układu krążenia matki, czyli dojdzie do tzw. przecieku płodowo-matczynego. Ma to miejsce zwykle w chwili porodu, bo właśnie wtedy może dojść do wspomnianego kontaktu - wcześniej nie jest to możliwe z uwagi na występowanie łożyska, które stanowi tu swego rodzaju barierępomiędzy matką a dzieckiem.

Jak sama nazwa wskazuje, choroba dotyczy wyłącznie płodu.Po przedostaniu się krwinek dziecka (Rh(+)) do krwiobiegu matki, organizm kobiety rozpoczyna produkcję przeciwciał typu IgM i IgG. Problem w tym, przeciwciała IgG mają zdolność przenikania bariery łożyskowej także w następnych ciążach. Choroba ta bowiem z reguły nie występuje w trakcie pierwszej ciąży. W czasie pierwszego porodu dochodzi jedynie do przeniknięcia antygenów z krwi płodu do krwi matki i uruchomiony zostaje proces produkcji przeciwciał.

Tak więc przy kolejnej ciąży przeciwciała są już obecne we krwi matki, mogą przenikać przez łożysko i w efekcie - działać negatywnie na krwinki płodu. Przeciwciała niszczą erytrocyty płodu, co powoduje jego niedokrwistość, następuje zahamowanie jego rozwoju, co może doprowadzić do obumarcia oraz poronienia.

Choroba hemolityczna – rodzaje

Wyróżnia się trzy postacie kliniczne choroby hemolitycznej noworodków. Postać najcięższa ma miejsce wtedy, kiedy dochodzi do uogólnionego obrzęku płodu -skóry i tkanki podskórnej, czemu mogą towarzyszyć wybroczyny. Niestety, tego rodzaju przypadkiczęsto kończą się obumarciem wewnątrzmacicznym. Inną postacią choroby jest tzw. ciężka żółtaczka hemolityczna. W tym przypadku u noworodka, już w pierwszej dobie jego życia poza organizmem mamy, stężenie bilirubiny, barwnika odpowiedzialnego za żółte zabarwienie skóry, bardzo gwałtownie wzrasta i osiąga wysokie stężenia.

To poważny problem, ponieważ po przekroczeniu pewnego poziomu, bilirubina działa toksycznie na mózg dziecka. Choroba objawia się drgawkami, wzmożonym napięciem mięśni i innymi bardzo poważnymi zaburzeniami. Jeśli uda się uratować dziecko zwykle dochodzi do zaburzeń rozwoju psychicznego, malec nie słyszy, ma padaczkę, problemy z mową i utrzymaniem równowagi.

Najczęściej występującą postacią choroby jest jednak niedokrwistość ciężkiego stopnia (czyli anemia). To znacznie łagodniejszaodmiana choroby, objawia się u dziecka bladością, powiększeniem wątroby oraz śledziony, występować też mogą duszności. O tym, jaka postać choroby uaktywni się u dziecka decyduje ilość immunoglobulin, wytwarzanych przez organizm matki oraz faza ciąży, w której następujeprzeniknięcie przeciwciał. Im wcześniej - tym gorzej, bo to oznacza, że krwinki dziecka podlegają uszkodzeniu już na początkowym etapie rozwoju jego organizmu.

Skonfliktowane dziecko

O ile dawniej najbezpieczniejszym sposobem leczenia, a raczej zapobiegania konfliktowi, wydawało się wcześniejsze kończenie ciąży, dzisiaj mamy już inne skuteczne metody, które pozwalają skonfliktowanemu maluchowi przyjść na świat w zgodzie z naturą. Obecnie stosuje się tzw. dopłodowe transfuzje krwi, który to zabieg ma na celu uzupełnienie niedoboru czerwonychkrwinek, który pojawia się u płodu w wyniku zniszczenia jego własnych erytrocytów. Transfuzja ta polega na wkłuciu przez powłoki brzuszne matki specjalnej igły i wstrzyknięciu krwinek do naczynia płodu.

Z uwagi na to, że konflikt może mieć duże konsekwencje zdrowotne, a jego leczenie jest skomplikowane, główny nacisk kładzie się jednak na profilaktykę i zapobieganie kontaktowi krwi dziecka z krwią matki. Najważniejsze jest więc rozpoznanie grupy krwi ciężarnej, czego należy dokonać już na początku ciąży. Profilaktyką obejmuje się również kobiety, które nosiły wcześniej płód Rh(+), same zaś mające krew grupy Rh(-). Po każdej ciąży podaje się im tzw. immunoglobulinę Anty-D (dawka zależy od liczby urodzonych dzieci, rodzaju porodu, ewentualnych poronień).