Konfliktem serologicznym(tzw. konflikt Rh) nazywamy sytuację, kiedy organizm matki produkuje przeciwciała, zwalczające krwinki rozwijającego się w jej organizmie płodu. Dlaczego tak się dzieje? Winne są temu tzw. antygeny, które są obecne na krwinkach płodu, a które nie są rozpoznane przez krwinki matki (nie ma ich na matczynych krwinkach).
Organizm matki, w wyniku kontaktu z nieznanymi dla siebie antygenami, rozpoczyna produkcję przeciwciał, zwalczających obce antygeny. Uściślając, konflikt serologiczny ma miejsce wtedy, kiedy kobieta, posiadająca układ antygenów krwi Rh(-) rodzi dziecko z czynnikiem krwi Rh(+). W takim przypadku dziecko dziedziczy dodatni antygen po ojcu. No i mamy konflikt.
Chorobą hemolityczną noworodka nazywamy z kolei rezultat spotkania przeciwciał, wyprodukowanych we krwi matki z krwinkami płodu. Proces ten zostaje wywołany w momencie, kiedy nawet niewielka ilość krwi dziecka przedostanie się do układu krążenia matki, czyli dojdzie do tzw. przecieku płodowo-matczynego. Ma to miejsce zwykle w chwili porodu, bo właśnie wtedy może dojść do wspomnianego kontaktu - wcześniej nie jest to możliwe z uwagi na występowanie łożyska, które stanowi tu swego rodzaju barierępomiędzy matką a dzieckiem.
Jak sama nazwa wskazuje, choroba dotyczy wyłącznie płodu.Po przedostaniu się krwinek dziecka (Rh(+)) do krwiobiegu matki, organizm kobiety rozpoczyna produkcję przeciwciał typu IgM i IgG. Problem w tym, przeciwciała IgG mają zdolność przenikania bariery łożyskowej także w następnych ciążach. Choroba ta bowiem z reguły nie występuje w trakcie pierwszej ciąży. W czasie pierwszego porodu dochodzi jedynie do przeniknięcia antygenów z krwi płodu do krwi matki i uruchomiony zostaje proces produkcji przeciwciał.
Tak więc przy kolejnej ciąży przeciwciała są już obecne we krwi matki, mogą przenikać przez łożysko i w efekcie - działać negatywnie na krwinki płodu. Przeciwciała niszczą erytrocyty płodu, co powoduje jego niedokrwistość, następuje zahamowanie jego rozwoju, co może doprowadzić do obumarcia oraz poronienia.
Wyróżnia się trzy postacie kliniczne choroby hemolitycznej noworodków. Postać najcięższa ma miejsce wtedy, kiedy dochodzi do uogólnionego obrzęku płodu -skóry i tkanki podskórnej, czemu mogą towarzyszyć wybroczyny. Niestety, tego rodzaju przypadkiczęsto kończą się obumarciem wewnątrzmacicznym. Inną postacią choroby jest tzw. ciężka żółtaczka hemolityczna. W tym przypadku u noworodka, już w pierwszej dobie jego życia poza organizmem mamy, stężenie bilirubiny, barwnika odpowiedzialnego za żółte zabarwienie skóry, bardzo gwałtownie wzrasta i osiąga wysokie stężenia.
To poważny problem, ponieważ po przekroczeniu pewnego poziomu, bilirubina działa toksycznie na mózg dziecka. Choroba objawia się drgawkami, wzmożonym napięciem mięśni i innymi bardzo poważnymi zaburzeniami. Jeśli uda się uratować dziecko zwykle dochodzi do zaburzeń rozwoju psychicznego, malec nie słyszy, ma padaczkę, problemy z mową i utrzymaniem równowagi.
Najczęściej występującą postacią choroby jest jednak niedokrwistość ciężkiego stopnia (czyli anemia). To znacznie łagodniejszaodmiana choroby, objawia się u dziecka bladością, powiększeniem wątroby oraz śledziony, występować też mogą duszności. O tym, jaka postać choroby uaktywni się u dziecka decyduje ilość immunoglobulin, wytwarzanych przez organizm matki oraz faza ciąży, w której następujeprzeniknięcie przeciwciał. Im wcześniej - tym gorzej, bo to oznacza, że krwinki dziecka podlegają uszkodzeniu już na początkowym etapie rozwoju jego organizmu.
O ile dawniej najbezpieczniejszym sposobem leczenia, a raczej zapobiegania konfliktowi, wydawało się wcześniejsze kończenie ciąży, dzisiaj mamy już inne skuteczne metody, które pozwalają skonfliktowanemu maluchowi przyjść na świat w zgodzie z naturą. Obecnie stosuje się tzw. dopłodowe transfuzje krwi, który to zabieg ma na celu uzupełnienie niedoboru czerwonychkrwinek, który pojawia się u płodu w wyniku zniszczenia jego własnych erytrocytów. Transfuzja ta polega na wkłuciu przez powłoki brzuszne matki specjalnej igły i wstrzyknięciu krwinek do naczynia płodu.
Z uwagi na to, że konflikt może mieć duże konsekwencje zdrowotne, a jego leczenie jest skomplikowane, główny nacisk kładzie się jednak na profilaktykę i zapobieganie kontaktowi krwi dziecka z krwią matki. Najważniejsze jest więc rozpoznanie grupy krwi ciężarnej, czego należy dokonać już na początku ciąży. Profilaktyką obejmuje się również kobiety, które nosiły wcześniej płód Rh(+), same zaś mające krew grupy Rh(-). Po każdej ciąży podaje się im tzw. immunoglobulinę Anty-D (dawka zależy od liczby urodzonych dzieci, rodzaju porodu, ewentualnych poronień).
Serwis Ciążowy.pl ma z założenia charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny. Zamieszczone tu materiały w żadnej mierze nie zastępują profesjonalnej porady medycznej. Przed zastosowaniem się do treści medycznych znajdujących się w naszym serwisie należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.