Niedoczynność tarczycy

Niedoczynność tarczycy (łac. hypothyreosis, hypothyroidismus; ang. hypothyroidism), zwana inaczej hipotyreozą — choroba spowodowana niedoborem hormonów tarczycy – tyroksyny, prowadzącym do spowolnienia wielu funkcji życiowych. Wiele komórek i tkanek ciała potrzebuje tyroksyny, by utrzymać ich prawidłowe funkcjonowanie.

Niedoczynność tarczycy dzieli się na:

• pierwotną – wywołaną przez choroby samej tarczycy;

• wtórną – wywołaną uszkodzeniem wyższych pięter układu endokrynnego tj. przysadki lub podwzgórza.

Na niedoczynność tarczycy zapada około 1 na 50 kobiet i 1 na 100 mężczyzn w pewnym okresie ich życia – niezależnie od wieku. Najczęściej dotyczy to dorosłych – między 40. a 60. rokiem życia.

Objawy niedoczynności tarczycy to:

• zmęczenie, przybieranie na wadze, zaparcia, uczucie zimna, sucha skóra, matowe i suche włosy;

• spowolnienie umysłowe;

• depresja;

• nieregularne obfite miesiączki i niepłodność u kobiet;

• impotencja u mężczyzn;

• zmiana barwy głosu na bardziej szorstką;

• zwolnienie akcji serca;

• drętwienie ręki, sztywność stawów i mięśni;

• utrata pamięci i poczucia rzeczywistości u ludzi starszych.

 
Objawy zazwyczaj rozwijają się powoli i stopniowo. Pogarszają się w ciągu miesięcy i lat, wraz ze stopniowym zmniejszaniem się poziomu tyroksyny.

Najczęstsza przyczyna niedoczynności tarczycy leży we własnym układzie odpornościowym (autoimmunologicznym). Układ ten produkuje przeciwciała, by zwalczać bakterie, wirusy i inne infekcje. U ludzi z chorym układem odpornościowym przeciwciała atakują tkanki własnego ciała. Większość ludzi z niedoczynnością tarczycy wytwarza przeciwciała, które atakują własną tarczycę. Tarczyca nie może wtedy wytworzyć dosyć tyroksyny, co stopniowo prowadzi do jej niewydolności.

Inne przyczyny niedoczynności tarczycy to:

• operacyjne usunięcie tarczycy z powodu wola;

• rzadkie hormonalne problemy, które odbijają się na tarczycy;

• skutki uboczne niektórych leków;

• wrodzona niedoczynność tarczycy;

• terapia nadczynności tarczycy jodem radioaktywnym;

• znaczny niedobór jodu w diecie;
  

• uszkodzenie przysadki mózgowej lub podwzgórza.

Następstwem ciężkiej i nie leczonej niedoczynności tarczycy jest śpiączka, której towarzyszy znaczne obniżenie temperatury ciała do 24-32°C, drgawki i zaburzenia oddychania. Do śpiączki może doprowadzić działanie zimna, zakażenie, uraz lub podanie leków hamujących czynność mózgu.
 
W celu zdiagnozowania zaburzeń czynności tarczycy oznacza się  w surowicy krwi poziomy hormonów: TSH, fT3 i fT4, aby określić czy niedoczynność tarczycy jest pierwotna lub wtórna.

Leczenie niedoczynności tarczycy opiera się na doustnym podawaniu tabletek tyroksyny codziennie oraz doustne preparaty jodu.
 
W czasie ciąży u 1 na 20 kobiet może wystąpić zaburzenia tarczycy do roku po porodzie.

Obecnie w Polsce u każdego noworodka w 4.–5. dniu życia wykonuje się oznaczenie hormonu TSH (w tym celu dziecku pobiera się krew z pięty). Pozwala to na wczesne wykrycie i odpowiednie leczenie niedoczynności, które w większości wypadków zapewnia prawidłowy rozwój dziecka.